Co to jest białaczka?
Białaczka jest chorobą rozrostową polegającą na gromadzeniu się w szpiku kostnym nieprawidłowych komórek zwanych blastami. Zdrowy szpik kostny zapewnia, że obraz naszej krwi oglądany pod mikroskopem jest prawidłowy. Komórki, które się tam znajdują tworzą szeregi- białokrwinkowy, czerwonokrwinkowy, megakariocytowy inaczej nazywany trombocytarnym. Ich obecność i prawidłowe podziały komórkowe sprawiają, że posiadamy odpowiednie dla wieku wartości krwinek czerwonych, hematokrytu, hemoglobiny, krwinek białych oraz trombocytów, czyli płytek krwi. Jeśli natomiast komórki w którymś z szeregów np. białokrwinkowym pod wpływem jakiegoś bodźca zaczną się nieprawidłowo dzielić, powstanie ich bardzo dużo, stan taki nazwiemy białaczką, a one będą się nazywać blastami i zajmą miejsce komórek zdrowych. Spowoduje to dodatkowo anemię i niskie płytki krwi, ponieważ miejsce prawidłowych komórek w szpiku zajmą blasty. Jest to sytuacja, kiedy mamy chory szpik kostny, a co za tym idzie nieprawidłową morfologię krwi. U dzieci wyróżniamy dwa rodzaje białaczek – limfoblastyczną oraz szpikową, nazwa zależy od rodzaju komórek, które ulegają przekształceniu w blasty. Wśród białaczek szpikowych wyróżniamy ostre i przewlekłe, natomiast jeśli chodzi o białączkę limfoblastyczną u dzieci występuje tylko postać ostra. Odróżnianie tych postaci jest ważne dla lekarza hemato-onkologa, aby mógł dobrać odpowiednie leczenie, dopasowana do rodzaju choroby, biologii komórki.
Jak rozpoznamy, że to na pewno białaczka?
Potwierdzenia tej choroby można szukać tylko w szpiku kostnym i morfologii krwi obwodowej.
Jak wygląda pobieranie szpiku kostnego?
Najpierw należy się do badania przygotować czyli być na czczo oraz otrzymać leki znieczulające. Są to silne leki, z grupy leków narkotycznych oraz powodujących niepamięć wsteczną. Eliminujemy więc ból oraz powodujemy, że nie będziemy pamiętać pobytu w gabinecie zabiegowym. Następnie z kolca biodrowego tylnego pobieramy specjalną cienką igłą szpik kostny do strzykawki i wykonujemy rozmazy na szkiełkach, tak jak w przypadku badania krwi obwodowej, czyli cały zabieg można porównać do zastrzyku domięśniowego tyle tylko, że w przypadku biopsji szpiku dodatkowo otrzymujemy znieczulenie.
Czy białaczka jest chorobą nowotworową i czy można się z niej wyleczyć?
Tak, białaczka jest nowotworem układu krwiotwórczego, ale zdecydowanie można wyleczyć się z tej choroby i być zupełnie zdrowym.
Jak wygląda leczenie, czy są to tabletki, kroplówki?
Leczenie białaczek polega na podawaniu bardzo różnych leków zwanych cytostatykami oraz okresowo sterydów. Są to leki, które podajemy drogą dożylną, czyli w postaci krótkich, lub dłuższych kroplówek. Ważne więc jest posiadanie odpowiedniego ”wkłucia”, czyli najlepiej cewnika centralnego. Jest to zakładane przez anestezjologa dojście do dużego naczynia, w krótkim znieczuleniu ogólnym i może pozostawać w żyle przez cały okres chemioterapii, a najważniejsze jest to, że unikamy codziennych nakłuć żył spowodowanych koniecznością pobierania badań.
Jak długo trwa leczenie?
Długość leczenia jest zależna od rodzaju białaczki i maksymalnie może trwać około 104 tygodnie. Leczenie jest podzielone na pewne etapy zwane też blokami chemioterapii. Czasem potrzebny jest przeszczep szpiku kostnego, ale tylko w wybranych rodzajach białaczki, lub w przypadku nawrotu choroby, albo braku reakcji na leczenie. Nie oznacza to jednak, że cały ten długi okres leczenia dzieci spędzają w szpitalu. Intensywne leczenie chemioterapią dożylną trwa około 6 miesięcy, ale też pomiędzy kolejnymi blokami są przerwy, które dzieci wykorzystują na pobyty w domu. Kolejne etapy leczenia są związane z przyjmowaniem leków doustnych i kontrolnych wizyt w Poradni Hematologicznej.
Czy rodzice będą mogli być ze mną w szpitalu przez cały okres leczenia i czy ktoś inny poza nimi będzie mógł mnie odwiedzać?
Oczywiście rodzice mogą być obecni podczas całego okresu leczenia. Jeśli z jakiegokolwiek powodu nie mogą w danym dniu odwiedzić swojego dziecka powinni poprosić Ordynatora Kliniki lub lekarza prowadzącego by zechciał wyrazić zgodę na zastępstwo w postaci babci, dziadka, dorosłego rodzeństwa, lub kogokolwiek, z kim dziecko jest związane. Pobyt w oddziale rodziców i współpraca z nimi są zawsze mile widziane.
Czy będę mógł chodzić do szkoły?
W trakcie intensywnego leczenia cytostatycznego -czyli chemioterapii ze względu na konieczność hospitalizacji dzieci uczą się w szkole, która znajduje się na terenie szpitala. Następnie, kiedy większość czasu spędzają w domu, otrzymują chemioterapię doustną. Istnieje nadal zwiększone ryzyko infekcji dlatego nie jest wskazane przebywanie w miejscach, gdzie ryzyko kontaktu z chorymi osobami jest bardzo duże. Nauka odbywa się wówczas w systemie nauczania indywidualnego, czyli w domu ucznia. Dzięki takim udogodnieniem dzieci nie tracą ciągłości nauczania.
Samopoczucie w trakcie chemioterapii
Leczenie cytostatykami może spowodować konieczność przetaczania koncentratów krwinek czerwonych, z powodu anemii, płytek krwi ponieważ mamy do czynienia z trombocytopenią. Okresowo spada również ilość krwinek białych, co zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji, stanów zapalnych, zwłaszcza śluzówek jamy ustnej. Ta sytuacja wynika z faktu, że nasze leczenie powoduje wielokrotnie w ciągu całego cyklu chemioterapii zniszczenie szpiku kostnego i niestety do tej pory jest bardzo niewiele cytostatyków, które działałyby wybiórczo czyli jedynie na komórki zwane blastami białaczkowymi. Niektóre leki mogą też powodować nudności, bóle brzucha, wymioty, uszkodzenie nerek, komórki wątrobowej, i inne objawy, ale nie oznacza to, że wszystkie one muszą wystąpić. Obecnie medycyna dysponuje całym bogatym arsenałem leków, które potrafią wyeliminować niepożądane działania cytostatyków, poza tym organizm każdego dziecka jest wielką niewiadomą i być może, że żadne niepokojące działania uboczne nie będą miały miejsca.
Czy zmieni się wygląd mojego dziecka?
Tak, jest to spowodowane jeszcze jednym powikłaniem chemioterapii jakim jest przejściowa utrata włosów. Można w tym okresie wspomóc się posiadaniem pięknej i nowoczesnej peruki, na którą wniosek wystawia lekarz prowadzący i wówczas jest całkowicie bezpłatna.
Po zakończeniu intensywnego leczenia włosy odrastają bardzo szybko, czasem tylko mają inny skręt lub kolor.
Czy ta choroba może powrócić?
Tak, zawsze istnieje ryzyko, że choroba ponownie zaatakuje nasz organizm, ale zdarza się to niezmiernie rzadko i zawsze można ponownie podjąć leczenie.
T.O.
